Η ανάγκη ύπαρξης ενός νέου Κέντρου

Η ιδέα ενός σχηματισμού που θα βρίσκεται στο Κέντρο της πολιτικής ζωής και θα αποτελεί άξονά της, με την έννοια ότι θα είναι αδιανόητη κάθε είδους συμμαχική κυβέρνηση χωρίς τη συμμετοχή του, αλλά και ότι θα αποτελεί αναγκαία πρωτοπορία σε κάθε απόπειρα σύνθεσης αντιτιθέμενων απόψεων από τα αριστερά και τα δεξιά, έχει κακοποιηθεί μετά τη Μεταπολίτευση. Συνδέεται με την Ενωση Κέντρου που προϋπήρχε της δικτατορίας και τις αποτυχημένες και ενίοτε γελοίες απόπειρες ανασύστασής της τα πρώτα χρόνια της Μεταπολίτευσης.

Από τότε έχουν σημειωθεί σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές. Πρέπει να πιστωθεί κατά κύριο λόγο στο ΠαΣοΚ που κυβέρνησε τη χώρα σχεδόν τα 2/3 αυτής της περιόδου η ραγδαία άνοδος του βιοτικού επιπέδου που συνόδευε, είναι αλήθεια, μια λιγότερο αισθητή αλλαγή της τεχνολογικής βάσης της παραγωγής. Μπορεί σήμερα εκ των υστέρων να καταδικάζουμε τη σπατάλη και να θρηνούμε για τις στερήσεις που η χρεοκοπία ενός τέτοιου μοντέλου συνεπάγεται. Ο πολίτης όμως που ανήκει στα κατώτερα στρώματα έχει έντονη συνείδηση της προόδου που έχει συντελεστεί και απολαμβάνει ως κεκτημένα δικαιώματα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που συγκροτούν το σύγχρονο καταναλωτικό πρότυπο.

Παράλληλα όμως άλλαζαν και οι κοινωνικές δομές. Πολλαπλασιάζονταν οι ομάδες συμφερόντων και έκαναν ακόμη πιο δυσδιάκριτη την ύπαρξη τάξεων με τη μαρξιστική έννοια του όρου. Βέβαια το «προλεταριάτο» ήταν πάντα σε μεγάλο βαθμό ένα εφεύρημα της, σταλινικής παιδείας και έμπνευσης, ηγεσίας της παραδοσιακής Αριστεράς. Ακόμη και αν υπήρξαν στρώματα εργαζομένων που δεν ήταν παράλληλα μικροϊδιοκτήτες (κυρίως μικρασιατικής προσφυγικής καταγωγής), αυτά είχαν συγκροτηθεί από τυχαία ιστορικά περιστατικά και όχι από βαθύτερες οικονομικές και κοινωνικές αναστατώσεις. Ολοι γνωρίζουν, αν έχουν κάνει τον κόπο να διαβάσουν στοιχειώδη μαρξισμό, ότι πέραν της κοινωνικής προέλευσης τον ταξικό προσδιορισμό επηρεάζει και η λεγόμενη ταξική συνείδηση. Οι εργαζόμενοι στη μεταποίηση και στις χαμηλής αμοιβής θέσεις των υπηρεσιών ήταν συνήθως απόγονοι αγροτών που έκαναν υπέρμετρες θυσίες για να δουν τα παιδιά τους να συμπεριλαμβάνονται σε ανώτερα κοινωνικά στρώματα.

Οπωσδήποτε, αν και δεν υπήρχε στην Ελλάδα εργατική τάξη όπως στις βόρειες και δυτικές χώρες που διέθεταν ολοκληρωμένη καπιταλιστική δομή, μπορούσε κανείς να διακρίνει στιγμές κοινωνικής σύγκρουσης κατά μέτωπο ανάμεσα σε μισθωτούς και φτωχούς αγρότες από τη μία πλευρά και στη μεσαία και ανώτερη τάξη από την άλλη. Κορύφωση μιας τέτοιας περιόδου εντάσεων ήταν βέβαια και ο εμφύλιος πόλεμος, που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε λάθη ηγεσιών και ξένες επιρροές, αλλά δεν θα μπορούσε να γίνει χωρίς να υπάρχουν και οι απαραίτητες ενδογενείς προϋποθέσεις.

Η σύγχρονη τεχνολογία, η εξειδίκευση της απασχόλησης, η μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας και, τέλος, η ύπαρξη ενός στρώματος μεταναστών που εξασφαλίζουν τις ανειδίκευτες και χαμηλότερα αμειβόμενες εργασίες δημιουργούν μια ριζικά διαφορετική κατάσταση. Η πολλαπλότητα των κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων αντιστοιχεί στην έντονη διαφοροποίηση των οικονομικών συμφερόντων που είναι φυσιολογικό να επιδιώκουν να εκφραστούν με όλο και περισσότερο διαφορετικούς πολιτικούς σχηματισμούς.

Με αυτή την έννοια ίσως η πρόσφατη κατάλυση του δικομματικού συστήματος να είναι δομικό και όχι συγκυριακό φαινόμενο. Αν στο μέλλον οι κυβερνήσεις είναι πολυκομματικές, κάποια πολιτική τάση θα πρέπει να εξασφαλίζει τον ρόλο της σπονδυλικής στήλης της κυβερνητικής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας. Αυτή τη στιγμή η προϋπόθεση αυτή δεν έχει εξασφαλιστεί. Η Νέα Δημοκρατία δεν έχει ιστορικά τη δυνατότητα να παίξει αυτόν τον ρόλο και το ΠαΣοΚ, όπως φάνηκε από το τελευταίο συνέδριό του, δεν έχει την ωριμότητα και το θάρρος ή τη φαντασία που χρειάζεται για να κάνει μια τέτοια προσπάθεια. Αν το ΠαΣοΚ μείνει αγκυλωμένο γύρω από την κατοχύρωση της ηγεσίας του ενός ανδρός και μηρυκάζει απλώς τις ανούσιες αναμνήσεις περί «ανοίγματος στις λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις», τότε η Ιστορία θα το φέρει σε ακόμη δυσκολότερη θέση από αυτήν που βρίσκεται σήμερα.

Εν πάση περιπτώσει, όσοι συμφωνούν με την ανάγκη ύπαρξης μιας δημοκρατικής παράταξης που θα ξεπερνά τις ψηφοθηρικές σκοπιμότητες και θα ανοίξει καίρια θέματα σε μια ευρύτατη συζήτηση με σκοπό την ανασυγκρότηση του πολιτικού συστήματος νομίζω ότι αργά ή γρήγορα θα επιβραβευτούν από τον πολίτη.

Πηγή: ΤΟΒΗΜΑ 16.03.2013

Share