Συνέντευξη στη City Press, 30 Ιανουαρίου 2006


Δημοσιογράφος: Θάνος Δημάδης

Τίτλος Πρώτης Σελίδας

“Εφήμεροι προφήτες οι νεοφιλελεύθεροι”

Άλλοι τίτλοι

“Το μέλλον της Ελλάδας είναι συνδεδεμένο με της Ευρώπης”


Σχόλιο Εφημερίδας

Το τελευταίο διάστημα τα στελέχη του ΠΑΣΟΚ βρίσκονται σε ένα είδος “συγγραφικού παροξυσμού” δημιουργώντας πολλές φορές νευρικότητα στη Χαριλάου Τρικούπη, αν κρίνει κανείς και από τις εσωκομματικές αντιδράσεις που προκάλεσε το βιβλίο του τέως πρωθυπουργού Κώστα Σημίτη… Οι “εφήμεροι προφήτες”, το νέο βιβλίο του Θεόδωρου Πάγκαλου, είναι ίσως το μόνο συγγραφικό πόνημα από στέλεχος του ΠΑΣΟΚ που δεν προκάλεσε γκρίνια στο εσωτερικό του κινήματος.

Το κορυφαίο στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, σε συνεργασία με τον καθηγητή, Νικόλαο Λιούση, εστιάζει την κριτική του στη “νεοφιλελεύθερη εκδοχή της παγκοσμιοποίησης”, τονίζοντας ότι η “παγκοσμιοποίηση των κοινωνικών κινημάτων είναι η μόνη αποτελεσματική απάντηση στην παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου”.

Ο Θεόδωρος Πάγκαλος μιλάει στη “C.P.” για τη νέα του -άκρως ενδιαφέρουσα- συγγραφική δουλειά.


Ποιο ήταν το έναυσμα που σας οδήγησε στη συγγραφή του νέου σας βιβλίου «Εφήμεροι Προφήτες»; Ο τίτλος από πού προέκυψε;

Το βιβλίο αυτό είναι η ολοκλήρωση μιας θεωρητικής επεξεργασίας που εμπνέεται από την αριστερή κοσμοαντίληψη και προσεγγίζει το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης ως ένα αναμενόμενο στάδιο του καπιταλισμού. Η προσπάθεια αυτή ξεκίνησε με την έκδοση του βιβλίου «Παγκοσμιοποίηση και Αριστερά» το οποίο είχε εκδοθεί λίγο μετά την επίθεση στους διδύμους πύργους στις ΗΠΑ και σε συνεργασία με τον Ν.Λιούση, εστιάζαμε περισσότερο στην κριτική της νεοφιλελεύθερης εκδοχής της παγκοσμιοποίησης, δηλαδή είχε ένα περισσότερο «πολεμικό» χαρακτήρα. Η κριτική που κάναμε εκεί δικαιώθηκε από τις εξελίξεις γι’ αυτό και στο δεύτερο βιβλίο δώσαμε τον τίτλο «Εφήμεροι Προφήτες» ώστε να τονίσουμε ότι οι νεοφιλελεύθερες διδαχές που την δεκαετία του 1990 έμοιαζαν ακατανίκητες κράτησαν τελικά την απόλυτη ηγεμονία τους ελάχιστο χρονικό διάστημα. Αν το δούμε στη συνολική ιστορική πορεία το άστρο του νεοφιλελευθερισμού όπως το περιέγραψαν διανοητές όπως ο Φουκουγιάμα ή ο Φρίντμαν κράτησε λιγότερο από μια μέρα.

Πώς προέκυψε η συνεργασία σας για τη συγγραφή του βιβλίου με τον καθηγητή κ.Νικόλαο Λιούση;

Ο κ.Λιούσης είναι ένας πολύ καλός οικονομολόγος και συνεργάζομαι μαζί του εδώ και πολλά χρόνια. Είχαμε συνεργαστεί ήδη με επιτυχία στο πρώτο βιβλίο για την παγκοσμιοποίηση οπότε ήταν λογικό να συνεχίσουμε.

Ποιο είναι το θέμα το οποίο πραγματεύεται;

Αυτό που λέμε εμείς είναι απλό. Η παγκοσμιοποίηση είναι μια διαδικασία μη αναστρέψιμη. Όμως δεν είναι μονοσήμαντη. Μπορεί να έχει την άγρια νεοφιλελεύθερη εκδοχή που γνωρίσαμε τη δεκαετία του ’90 και που ακόμα διατηρεί την δυναμική της, μπορεί όμως να έχει και μια άλλη εκδοχή προς όφελος του ανθρώπου και όχι του κεφαλαίου. Αυτό προσπαθήσαμε να τεκμηριώσουμε και ελπίζω ότι το πετύχαμε.

Ποιος είναι τελικά ο στόχος των κοινωνικών κινημάτων στην εποχή της παγκοσμιοποίησης;

Η παγκοσμιοποίηση των κοινωνικών κινημάτων είναι η μόνη δυνατή και αποτελεσματική απάντηση στην παγκοσμιοποίηση του κεφαλαίου.

Πιστεύετε ότι οι δημοκρατικοί αντιπροσωπευτικοί θεσμοί βρίσκονται σήμερα σε κίνδυνο; Και αν ναι, από πού;

Δεν θα έλεγα ότι είναι σε κίνδυνο, αλλά θα πρέπει πάντα να έχουμε υπόψη μας ότι η δημοκρατία είναι ένα ευαίσθητο πολίτευμα διότι δεν βασίζεται στην ισχύ ενός ανθρώπου ή ενός θεσμού αλλά στην συνείδηση και το ενδιαφέρον των πολιτών. Το ενδιαφέρον όμως είναι ότι αυτή ακριβώς η ευαισθησία της είναι τελικά και η δύναμή της που την κάνει να ξεχωρίζει ως το μοναδικό πολίτευμα που μπορεί να εγγυηθεί την πρόοδο και την ευημερία μιας χώρας.

Τι εννοείτε όταν μιλάτε για «ανακατανομή ισχύος σε διεθνές επίπεδο»; Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος της Ελλάδας σε αυτό το σκηνικό που διαμορφώνεται;

Κάποτε οι Μεγάλες Δυνάμεις ήταν μόνο χώρες που ανήκαν στην Ευρώπη. Έπειτα προστέθηκαν και οι ΗΠΑ οι οποίες μπορεί να μην ανήκουν γεωγραφικά στην Ευρώπη αλλά είναι συστατικό στοιχείο αυτού που ονομάζουμε αγγλοσαξωνικό πολιτισμό. Σήμερα, για πρώτη φορά εδώ και εκατοντάδες χρόνια και με την βραχύχρονη εξαίρεση της Ιαπωνίας λίγο πριν τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο, αναδύεται μια νέα μεγάλη ασιατική δύναμη. Τα μεγέθη στην Ασία ήταν πάντοτε εντελώς διαφορετικά, τρομακτικά θα έλεγα, για όλους εμάς τους κατοίκους της Μεσογείου. Σήμερα, η Κίνα με άλματα σε όλα τα επίπεδα είναι προφανές ότι θα αποτελέσει τη νέα υπερδύναμη του 21ου αιώνα. Με πιο αργούς ρυθμούς αλλά προς την ίδια κατεύθυνση βαδίζει και η Ινδία. Αυτές οι δύο χώρες έχουν 2,2 δισεκατομμύρια κατοίκους, δηλαδή το 1/3 περίπου του παγκόσμιου πληθυσμού. Το μέλλον της Ελλάδας στη νέα αυτή εποχή ριζικών ανακατατάξεων είναι συνδεδεμένο με το μέλλον της Ευρώπης. Αν η Ευρώπη δεν μπορέσει να μετεξελιχθεί σε μια πολιτική ένωση, αυτό θα έχει αρνητικές συνέπειες για το σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών.

Έχει όντως οδηγηθεί ο νεοφιλελευθερισμός σε αδιέξοδο; Και το ρωτώ αυτό διότι στην ευρύτερα παγκοσμιοποιημένη κοινωνία πολλές είναι οι νεοφιλελεύθερες επιλογές στις οποίες οδηγούνται σήμερα οι πολιτικές ηγεσίες.

Ο νεοφιλελευθερισμός δεν είναι μια καινούργια οικονομική αντίληψη. Ως θεωρητική σύλληψη και πρακτική εφαρμογή μπορούμε να πούμε ότι απέτυχε ήδη στις ΗΠΑ όπως απέδειξε το κραχ του 1929. Μετά από αυτό χρειάστηκαν σχεδόν 60 χρόνια ώστε στις ΗΠΑ να αρχίσει εκ νέου μια σκληρή επίθεση εναντίον του ρόλου του κράτους στην οικονομία και στην κοινωνία. Χρειάστηκε δηλαδή να φύγει η γενιά που έζησε την μεγάλη ύφεση. Αλλά και στην σύγχρονη εποχή μην ξεχνάτε για παράδειγμα ότι όταν παραδόθηκαν στους ιδιώτες κρίσιμοι τομείς όπως αυτός της ηλεκτρικής ενέργειας, το αποτέλεσμα ήταν να μείνει η Καλιφόρνια χωρίς ρεύμα. Κοιτάξτε τι έχει γίνει στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια. Όχι μόνο έχει αυξηθεί σε δυσθεώρητα ύψη το χρέος τους αλλά συγχρόνως έχουν αυξηθεί πολύ οι φτωχοί ενώ οι πλούσιοι έγιναν πλουσιότεροι. Η καταστροφή της μεσαίας τάξης και η εξαθλίωση όλο και περισσότερων πολιτών δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για εξεγέρσεις και κάτι τέτοιο σημαίνει τεράστιο οικονομικό κόστος –για να το θέσουμε και στη γλώσσα που καταλαβαίνουν οι νεοφιλελεύθεροι.

Ο κος Μάνος κατά την παρουσίαση του βιβλίου σας σας παρομοίασε με τον Λαφοντέν που «προσπαθεί να ενώσει το νεοφιλελεύθερο ΠΑΣΟΚ με την Αριστερά». Είστε τελικά εσείς Λαφοντέν και το ΠΑΣΟΚ νεοφιλελεύθερο;

Βρήκα την παρομοίωση του κου Μάνου κολακευτική, διότι εκτιμώ τον κο Λαφοντέν και το ποσοστό του γερμανικού λαού που τον εμπιστεύτηκε επιβεβαιώνει αυτή μου την εκτίμηση. Από κει και πέρα όμως, στην Ελλάδα δεν υπάρχει η ανάγκη ενός Λαφοντέν διότι δεν υπάρχει λόγος για την δημιουργία ενός τρίτου πόλου. Το ΠΑΣΟΚ είναι σε θέση να δώσει τις απαντήσεις και τις λύσεις που χρειάζεται η χώρα ώστε να προχωρήσει μπροστά.

Βρίσκεται τελικά σήμερα η ελληνική Αριστερά σε αδιέξοδο;

Η ελληνική αριστερά έχει 3 κόμματα με τα οποία εκπροσωπείται στο Κοινοβούλιο. Το ΠΑΣΟΚ δεν βρίσκεται σε αδιέξοδο. Αντίθετα βρίσκεται σε μια πορεία ανασυγκρότησης. Ο Συνασπισμός μετά το επίμονο φλερτ με τον Περισσό και την συνεχή απόρριψή του, εξακολουθεί να κινείται σε ένα ομιχλώδες τοπίο. Εξακολουθεί να πάσχει από έναν περίεργο ελιτισμό εξαιτίας του οποίου δεν μπορεί να δεχθεί το αυτονόητο: η θέση του είναι μαζί μας, όχι απέναντί μας. Το ΚΚΕ δεν έχει αντιληφθεί ακόμα τι έχει γίνει. Όσο ο καιρός περνάει τόσο επιστρέφει στο παρελθόν, τόσο κλείνεται σε μια δική του πραγματικότητα όπου ο κόκκινος στρατός επιβεβαιώνει την ανωτερότητα του κομμουνιστικού συστήματος.

Το βιβλίο του κ.Σημίτη το διαβάσατε; Είναι αλήθεια πάντως ότι τόσο εσείς όσο και ο τέως Πρωθυπουργός εκδόσατε τα βιβλία σας σε ίδιο πολιτικό χρόνο… Πρόκειται για σύμπτωση;

Χαίρομαι που με ρωτάτε κάτι τέτοιο τώρα, που το θέμα δεν βρίσκεται πια στην επικαιρότητα. Φυσικά και το διάβασα. Ο κ.Σημίτης εκτός από πολιτικός είναι και διανοούμενος. Πάντα είχε ένα θεωρητικό υπόβαθρο, μια γενικότερη σύλληψη για το πού και το πώς πρέπει να οδηγήσουμε την χώρα. Και στο τελευταίο του βιβλίο δεν προσφέρει μόνο στοιχεία για ορισμένα γεγονότα αλλά κυρίως προσπαθεί να δείξει ποια ήταν η γενικότερη θεωρητική του σύλληψη για το μέλλον της χώρας και κατά πόσον αυτή η θεωρητική σύλληψη έγινε πραγματικότητα. Και άλλοι πολιτικοί εξέδωσαν βιβλία την ίδια περίοδο. Πρόκειται περί σύμπτωσης.

Έκανε τελικά κακό στο ΠΑΣΟΚ το βιβλίο του κ.Σημίτη;

Όχι φυσικά. Γιατί να κάνει κακό στο ΠΑΣΟΚ το βιβλίο του κ.Σημίτη; Ο πρώην πρωθυπουργός έχει δικαίωμα, όπως κάθε πολίτης, να εκφράζει τη γνώμη του και φυσικά να δώσει και την δική του εκδοχή των πραγμάτων.


Share